Niš – Poslednjih dana i u vreme kada se sve više govori da će jedno od najvećih arheoloških nalazišta sa početka nove ere u našoj zemlji, Medijana pored Niša postati ono što je davno planirano – veliki turistički kompleks, najviše se, pored svega pronađenog u istraživanjima u 20. veku, govori o jednom važnom otkriću o kojem se, u najkraćem, veoma malo zna.
Na Medijani, luksuznom predgrađu drevnog Naisusa izgrađenog u drugoj polovini trećeg i u četvrtom veku, u vreme vladavine Rimskog carstava, u kojem je rođen prvi hrišćanski car i jedan od najvećih imperatora Konstantin Veliki (27. februar 272 – 22. maj 337), na preko 40 hektara davno je, pre više od jednog veka, otkriveno neprocenjivo arheološko bogatstvo. Na njoj su carske rezidencije sa raskošnim vilama sa peristilom, ranohrišćanske crkve, vodotornjevi, ekonomska skladišta i delovi žitnice, ali i impozantan vojni kompleks, jedan od najvećih u tom periodu u ovom delu Balkana. Najvredniji su bez ikakvih sumnji brojni podni mozaici koji svedoče o bogatom i raznovrsnom životu na početku nove ere. Zbog toga je Medijana i jedan od najvećih i najznačajnijih arheoloških parkova u našoj zemlji i ovom delu sveta.
Mnogo toga pronađenog tokom istraživanja zaštićeno je na samoj Medijani, znatan broj eksponata je smešten u Narodni muzej u Nišu, a jedan od najvrednijih eksponata, glava cara Konstantina u bronzi, nalazi se u Narodnom muzeju Srbije u Beogradu.
Jedno od velikih otkrića iz prošlosti, o kojem se malo zna, svakako je bronzana ograda sa hermama na Medijani iz doba Konstantina Velikog, koje se posle otkrića pre dvadesetak godina, ispričao nam je niški istoričar Vladimir Jovanović, nalazi na ulazu u arheološku salu Narodnog muzeja u Nišu. Stručnjaci bezrezervno veruju da je ova ograda sagrađena prvih godina ili decenija na početku četvrtog veka, kao i da nigde u svetu ne postoji slična ili ista ovako dobro očuvana. Najzanimljivije je, a što govori o kakvom i koliko važnom otkriću iz bogate istorije Niša u doba Konstantina Velikog je reč, naglašava istoričar Jovanović, da se slična ograda nalazi i na reljefu Konstantinovog slavoluka u Rimu. Na tom reljefu jasno se vidi kako iza takve ograde stoji car Konstantin i drži govor. Zato se pretpostavlja da je bronzana ograda pronađena u arheološkom kompleksu između Niša i Niške Banje istu funkciju imala i na Medijani.
Između delova ograde su herme – stubići, koji su obeleženi brojevima kako bi mogli da se slažu, što navodi na pretpostavku da je ograda bila prenosna i montažna, a na svakom stubiću su poprsja božanstava. Na hermama dela ograde izložene u arheološkoj sali Narodnog muzeja u Nišu su bog lekar Asklepije, boginje Meseca Lune, a na ostalim, koji su delom oštećeni nagađa se da su bila poprsja boginje Higije i lik boga Sunca Sola.
Ovu ogradu pronašao je arheolog Miloje Vasić mlađi, unuk poznatog srpskog arheologa Miloja Vasića, koji je na Medijani otkrio i iskopao bronzanu glavu Konstantina Velikog, koja se čuva u Narodnom muzeju Srbije u Beogradu.
